Spotkanie z Pełnomocnikiem MON – dzień drugi…

Dnia 13 lutego 2020 r. odbyło się kolejne bilateralne spotkanie przedstawicieli Związku Pracowników Wojska „TARCZA” z Pełnomocnikiem MON – Panem Wojciechem DROBNYM, które było kontynuacją spotkania z ubiegłego piątku. Nasz Związek był reprezentowany przez tych samym przedstawicieli, natomiast strona resortowa została „wzmocniona” co sprawiło, że już sześć osób z jej strony brało udział w spotkaniu.

Spotkanie rozpoczął Pełnomocnik, który przypomniał krótko przebieg poprzedniego spotkania, określił ramy czasowe spotkania do jednej godziny i przekazał głos naszym przedstawicielom.

Na wstępie Przewodniczący TARCZY powrócił do tematu dotyczącego zmian w PUZP.

Powrót do problemu braku nowelizacji tabeli w PUZP

Przewodniczący przytoczył treść art. 9 Kodeksu pracy, zgodnie z którym postanowienia układów zbiorowych pracy nie mogą być mniej korzystne dla pracowników niż przepisy Kodeksu pracy oraz innych ustaw i aktów wykonawczych.  Wskazał, że aktami wykonawczymi w tym zakresie są rozporządzenia w sprawie warunków wynagradzania za pracę i przyznawania innych świadczeń związanych z pracą wydawane przez Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (MRPiPS) np. w odniesieniu do pracowników zatrudnionych w niektórych państwowych jednostkach budżetowych, czy pracowników zatrudnionych w państwowych jednostkach budżetowych resortu spraw wewnętrznych i administracji (resortu SWiA).

W dalszej części Przewodniczący skupił się na wynagradzaniu pracowników resortu SWiA, powołując się na przepisy rozporządzenia MRPiPS z dnia 30 kwietnia 2008 r. Tekst jednolity tego rozporządzenia został ogłoszony w 2014 r. i zawarte wówczas w tabelach stawki wynagrodzenia zasadniczego w I kategorii zaszeregowania kształtowały się w przedziale od 980 do 1600 zł. W roku 2016 stawki te zostały zwaloryzowane i od 1 stycznia 2016 wynosiły od 1130 do 2320 zł a stawka z prawej strony najniższej, pierwszej kategorii zaszeregowania w tabeli była tożsama z analogiczną stawką wynagrodzenia zasadniczego, która aktualnie zawarta jest w PUZP.

W tamtym resorcie jednak na tym nie poprzestano. W kolejnych latach następował sukcesywny wzrost tych stawek i od 1 stycznia 2017 r. kształtowały się już one w przedziale od 1130 – 2820, natomiast od 1 stycznia 2019 r. do chwili obecnej obowiązują w resorcie SWiA stawki w przedziale od 1350 do 2970 zł. Jednocześnie wskazał, że utrzymywanie stosunkowo niskiej stawki z lewej strony w najniższej kategorii wiąże się z tym, że stanowi ona podstawę do naliczania pracownikom niektórych dodatków (w przypadku PUZP, w tym celu mamy odrębną – I kategorię zaszeregowania, do której nie jest zaszeregowane żadne stanowisko pracy w resorcie ON).

W ministerstwie SWiA jednak po raz kolejny na tym poziomie stawek nie poprzestano. Aktualnie w procedowaniu legislacyjnym jest projekt rozporządzenia MRPiPS, który zakłada, że od 1 stycznia 2020 r. najniższe stawki wynagrodzenia zasadniczego w I kategorii dla tych pracowników będą się kształtowały w przedziale od 1450 do 3370 zł. Z treści tego projektu wynika, że generalnie wszystkie stawki będą wyższe od tych z PUZP a stawki z prawej strony będą wyższe od stawek zapisanych w PUZP o ponad 1000 zł co sprawia, że tamci pracodawcy – w odróżnieniu od pracodawców wojskowych – nie  będą mieli żadnych problemów ze sprawnym wprowadzeniem w życie przepisów dotyczących minimalnego wynagrodzenia, czy wdrożeniem w życie podwyżek planowanych od 1 stycznia b.r.

Następnie Przewodniczący Kazimierczak powołał się na art. 18 Kodeksu pracy zawierający przepis, że postanowienia umów o pracę, na podstawie których powstaje stosunek pracy, nie mogą być mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy a właśnie do takiej sytuacji doszło w przypadku pracowników resortu obrony narodowej. W takim przypadku art. 18 wskazuje, że postanowienia umów o pracę mniej korzystne dla pracowników niż przepisy prawa pracy są nieważne i zamiast nich stosuje się odpowiednie przepisy prawa pracy.

Przewodniczący TARCZY poinformował, że zamiarem władz Związku jest wystąpienie do Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej jako organu rejestrującego i zainteresowanie sytuacją naszych pracowników i podjęcie stosownych działań w tym zakresie. W jego ocenie jest to uzasadnione, gdyż okazuje się, że mniej korzystne przepisy obowiązują pracowników resortu obrony narodowej już od dłuższego czasu a ministerstwo – mając tego świadomość – nie podjęło dotychczas żadnych działań, żeby ten stan prawny zmienić. Uwzględniając powyższe, Związek oczekuje, że do końca przyszłego tygodnia otrzyma oficjalne pisemne stanowisko ministerstwa na wezwanie do podjęcia rokowań z dnia 30 grudnia 2019 r., które będzie wskazywało przyczyny nie podjęcia rokowań, jak również uzasadnienie nie dostrzegania potrzeby dokonywania zmian w zakresie podwyższenia stawek wynagrodzenia w PUZP.

Odnosząc się do rzeczywistych działań w jednostkach wojskowych związanych z potrzebą zabezpieczenia minimalnej płacy, Przewodniczący wskazał na nieprawidłowe stosowanie przepisów PUZP w zakresie zaszeregowania niektórych stanowisk. Otóż pracodawcy – nie mogąc zabezpieczyć pracownikom minimalnej płacy – zaszeregowują najniższe stanowiska pracy do… wyższych kategorii zaszeregowania. Dotyczy to takich stanowisk, jak: portier, palacz, pomoc kuchenna, robotnik gospodarczy czy robotnik magazynowy, które – zamiast zaszeregowania do stawek w kategorii od II do V – są opłacane w oparciu stawki wynagrodzenia zasadniczego z kategorii IX. Taka sytuacja sprawia, że np. zarówno referent, jak i pomoc kuchenna opłacani są z tej samej IX kategorii.

Ponadto poinformował, że z napływających do Związku informacji wynika, że znaczna skala pracowników musiała mieć zmienione wynagrodzenie od 1 stycznia b.r. Jako przykład wskazał warszawski RBLog, gdzie ponad 700 pracowników musiało mieć podniesione wynagrodzenie do poziomu płacy minimalnej! Dotyczy to wszystkich pracowników zatrudnionych u tego pracodawcy na stanowiskach: portier, pomoc kuchenna, robotnik gospodarczy, robotnik magazynowy, konserwator, operator , wartownik. Na dzień dzisiejszy określono im wynagrodzenie zasadnicze na poziomie 2365 zł, co – z premią na poziomie 10% (236,50 zł) – pozwoliło osiągnąć poziom minimalnej płacy w kraju! U tego pracodawcy poziom minimalnej płacy (2601,50 zł) mają od stycznia jeszcze pracownicy w grupach innych stanowisk, na których występują nieuzasadnione różnice w poziomie płac. Dotyczy to w szczególności takich stanowisk, jak: ekspedytor, galwanizator, instruktor, kierowca, krawiec, laborant, lakiernik, legalizator, manewrowy, maszynista, młodszy ratownik, referent, rymarz, spawacz, stolarz, tapicer, technik, tokarz. Ocenia się, że obecnie w tym RBL-ogu około 40% pracowników wynagradzanych jest na poziomie minimalnego wynagrodzenia.

Z drugiej strony natomiast, w krakowskim RBL-ogu potrzeba wyrównania do minimalnego dotyczyła tylko jednego pracownika. Uwzględniając fakt, iż Inspektorat Wsparcia zabezpiecza RBL-ogom budżety płac na zbliżonym poziomie przeciętnej płacy – wskazał, że Związek nie znajduje uzasadnienia dla zwiększania środków na wynagrodzenia w celu zabezpieczenia minimalnej płacy. W ocenie Związku, wszystkie RBL-ogi miały i mają możliwość zabezpieczenia poziomu tej płacy w ramach posiadanych środków, poprzez podjęcie odpowiednich działań własnych, natomiast przydzielenie dodatkowych środków tylko dla niektórych jednostek – będzie prowadziło do nieuzasadnionego różnicowania tożsamych jednostek i naruszania postanowień decyzji Nr 141/MON w tym zakresie poziomu przeciętnego wynagrodzenia.

Na zakończenie piątkowego spotkania Przewodniczący TARCZY zasygnalizował tylko problem środków na wzrost wynagrodzeń pracowników licząc, że przedstawione wartości zmobilizują przedstawicieli strony resortowej do zajęcia stanowiska w tym zakresie w trakcie dzisiejszego spotkania. Niestety, tak się nie stało.  

Budżet płac w ostatniej pięciolatce

W związku z powyższym, Przewodniczący przedstawił bardziej szczegółowo informacje o budżecie roku 2020 wynikające ze związkowych analiz, odnosząc się na wstępie do wyrażanego przez Pełnomocnika braku spektakularnej zmiany w obszarze wynagrodzeń pracowników ron. Wskazał, że w roku 2020 budżet wynagrodzeń osobowych (bez DWR) pracowników „niemnożnikowych” w dziale 752 Obrona narodowa jest większy o prawie miliard zł (dokładnie o 995,4 mln zł) w odniesieniu do roku 2015, natomiast ta wartość dla wszystkich pracowników wojska w tym okresie przekracza miliard zł (wynosi 1.033,7 mln zł). Stwierdził, że trudno mu zrozumieć, dlaczego te wartości nie są dla Pełnomocnika spektakularne tym bardzie, że niewątpliwie zostały one ukształtowane za czasów tego rządu i Związek TARCZA ten fakt docenia.

Powołując się na odpowiedź ministra Grabskiego z 29 lutego 2016 r. na pracowniczą petycję z listopada 2015 r. skierowaną do Ministra ON przez Międzyzwiązkową Komisję Koordynującą (MKK), Przewodniczący wskazał, że w petycji zawarty był postulat dotyczący „określenia ścieżki” zwiększenia nakładów na wynagrodzenia pracowników wojska w okresie kolejnych 5 lub 10 lat, które miały w rzeczywistości stanowić wzrost nakładów o kwotę ok. 1 mld zł.

Wówczas w odpowiedzi wskazano, że nie jest on możliwy do zrealizowania, gdyż:

– wymagałoby to zwiększenia ogólnego budżetu na wynagrodzenia resortu obrony narodowej ponad poziom wynikający z zapisów ustawy o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej;

– zwiększenie funduszu wynagrodzeń mogłoby następować wyłącznie w drodze alokacji z innych obszarów zadaniowych resortu, w tym z obszaru modernizacji technicznej;

– zmniejszanie nakładów na modernizację techniczną Sił Zbrojnych – zwłaszcza w obecnej sytuacji politycznej – jest niezasadne.

Obecnie okazuje się, że jednak postulat MKK z 2015 r. o zwiększenie nakładów stał się faktem w 2020 r. a więc dokładnie w piątym roku  „ścieżki” i to bez uszczuplenia nakładów na modernizację techniczną, które również wzrastają. Przewodniczący wskazał, że w ślad za tymi nakładami na wynagrodzenia nie poszły jednak dalsze działania ministerstwa w zakresie likwidacji skutków błędnych decyzji kierownictwa MON w latach poprzednich.

Na tę okoliczność Przewodniczący przytoczył tekst z odpowiedzi ministra Grabskiego, że cyt.: „W obecnej chwili działania kierownictwa MON nastawione są na naprawę wieloletnich błędów, których jedynym efektem były dwie niekorzystne decyzje Ministra Obrony Narodowej: decyzja Nr 88/MON z dnia 24 marca 2010 r. w sprawie zatrudnienia i funduszu wynagrodzeń pracowników resortu obrony narodowej i zastępująca ją decyzja Nr 448/MON z dnia 31 grudnia 2013 roku o identycznym brzmieniu. (…) w oparciu o postanowienia w/w decyzji doszło jedynie do redukcji personelu cywilnego resortu obrony narodowej, przy jednoczesnym braku zrealizowania zapisów o poprawie płac.”  wskazując, że dzisiaj do tej wypowiedzi ministra Grabskiego można byłoby dopisać ciąg dalszy o brzmieniu: „i zastępująca ją decyzja Nr 141/MON z dnia 9 maja 2016 r. o identycznym brzmieniu.” Niewątpliwie bowiem, żadne działania naprawcze w tym obszarze – jak dotychczas – nie zostały podjęte.

Ostatnim zacytowanym przez Przewodniczącego fragmentem zawartym w podsumowaniu odpowiedzi ministra Grabskiego było stwierdzenie, że cyt.: „…wprowadzenie kompleksowych i skutecznych rozwiązań, które przyczynią się do podwyżek wynagrodzenia pracowników cywilnych resortu ON i jednocześnie zniwelują skutki błędnych decyzji, jakie podjęło kierownictwo MON w latach 2008-2015, wymagają właściwej analizy i są zależne od stanu finansów państwa. Obecne kierownictwo nie jest w stanie naprawić wieloletnich zaniedbań poprzednich ministrów resortu obrony narodowej w krótkim czasie.” Odnosząc się do tego akapitu wskazał, że wówczas – na początku marca 2016 r., gdy Związek otrzymał taką odpowiedź – mógł jeszcze ją zrozumieć, bo rzeczywiście od wyborów upłynęło dopiero kilka miesięcy. Jednak dzisiaj od tej odpowiedzi (z dnia 29 lutego 2016 r.) upływają właśnie 4 lata a Związek dopiero w trakcie poprzedniego spotkania dowiedział się, że w ministerstwie powołano zespół analityczny, który będzie analizował sytuację socjalną i obszar wynagradzania pracowników ron.

Czyżby chodziło o przeprowadzenie analiz, o których 4 lata temu pisał min. Grabski – zadał pytanie Przewodniczący ale odpowiedzi od Pełnomocnika nie uzyskał…  

Podwyżki wynagrodzeń w 2020 roku

Przechodząc do tegorocznego budżetu Przewodniczący wskazał, że na 1 pracownika „niemnożnikowego” w dziale 752 – Obrona narodowa zostały zaplanowane środki na wynagrodzenia umożliwiające wzrost płac o 693 zł w stosunku do roku poprzedniego. Nie jest to najwyższy wzrost, gdyż np. dla pracowników „niemnożnikowych” w dziale 750 możliwy jest wzrost o 932 zł. W przypadku członków korpusu służby cywilnej (ksc) zaplanowane środki dają możliwość wzrostu płac o 916 zł w Urzędzie MON i 562 zł w terenowych organach administracji wojskowej (wojewódzkich sztabach wojskowych i wojskowych komendach uzupełnień).

W związku z tak znaczną rozbieżnością kwot zaplanowanych na pracowników ksc, Przewodniczący wskazał, że w przypadku członków ksc tegoroczna podwyżka ma dwie składowe: wynikającą z ustawowego podwyższenia kwoty bazowej o 6% (z 1916,94 do 2031,96 zł) oraz wskazywaną przez Ministra Obrony Narodowej kwoty 500 zł. W jego ocenie – w odróżnieniu od pracowników Urzędu MON – pracownikom terenowych organów administracji wojskowej (TOAW) nie zabezpieczono w budżecie właściwego poziomu środków na wzrost wynagrodzeń.

Przedstawił wyliczenie, z którego wynika, że z tytułu wzrostu kwoty bazowej podwyżka powinna być zabezpieczona co najmniej w kwocie 138 zł w przypadku pracownika z 20 letnim stażem pracy, którego wynagrodzenie zasadnicze kształtowane jest na poziomie mnożnika stanowiącego jednokrotność kwoty bazowej. Łączna podwyżka – wraz z kwotą wskazywaną przez Ministra (500 zł) – dla tego przykładowego pracownika powinna kształtować się na poziomie nie niższym niż 638 zł.

Wskazał również, że faktyczna przeciętna wartość mnożnika pracowników z TOAW jest wyższa niż jednokrotność kwoty bazowej, stąd również skutki waloryzacji kwoty bazowej powinny być zaplanowane w wyższych kwotach niż zapisane w budżecie. W związku z powyższym, niezrozumiałym dla niego jest różnicowanie pracowników Ministerstwa i pracowników TOAW w zakresie planowania środków na wzrost płac i wskazał, iż oczekuje podjęcia w ministerstwie stosownych działań w tym zakresie.

Odnosząc się do przedstawionych danych, Pełnomocnik poinformował jedynie, że na wynagrodzenia pracowników on zaplanowana została kwota ok. 273 mln zł, przy uwzględnieniu naliczenia kwoty 45558 pracowników 12 miesięcy i kwoty 500 zł. W odpowiedzi Przewodniczący wskazał, że nie zmienia to faktu, że z kwoty 367 mln zł zabezpieczonej w dziale Obrona narodowa – w dalszym ciągu pozostaje kwota ok. 94 mln zł, co do której nie został Związkowi przedstawiony kierunek jej zagospodarowania. W ocenie naszego Związku, w ramach tych środków można byłoby zniwelować występujące dysproporcje płac na tożsamych stanowiskach pod warunkiem, że nastąpi oczekiwana zmiana tabeli w PUZP.

Podsumowując ten obszar dyskusji, Przewodniczący wskazał, że zasady podziału środków na wzrost wynagrodzeń schodzą dla Związku na dalszy plan w sytuacji, gdy nie stworzy się w PUZP możliwości podwyższenia wszystkim pracownikom poziomu wynagrodzenia zasadniczego, który jest podstawowym składnikiem wynagrodzenia. Poinformował, że wskazywany wcześniej wzrost wynagrodzeń na najniższych stanowiskach pracy nie będzie mógł być przeprowadzony, gdyż podwyżka zostanie przyblokowana poziomem maksymalnej płacy zasadniczej w V kategorii, czyli kwotą 2460 zł. Posłużył się przykładem z RBL-ogu, gdzie najniższe wynagrodzenia będą mogły wzrosną na najniższych stanowiskach jedynie o kwotę 140 zł (z poziomu 2320 do kwoty 2460 zł). Dla Związku taka sytuacja jest niedopuszczalna, dlatego domagamy się zmiany tabeli, bo jest jeszcze na to czas – stwierdził Przewodniczący.

Analogiczna sytuacja będzie miała miejsce w odniesieniu do stanowisk, na których wynagrodzenia pracowników już przekroczyły, bądź się zbliżają do poziomu stawek maksymalnych. Dla tych pracowników trudno będzie nawet zrealizować założony w ustawie budżetowej wskaźnik wzrostu na poziomie 106%.

W  odpowiedzi Pełnomocnik poinformował, że:

– najważniejsze dla Ministra Błaszczaka jest wypłacenie pracownikom wszystkich środków, które zostały zagwarantowane w ustawie budżetowej na rok 2020. Jest to nasz cel – dodał;

– z punktu widzenia Ministerstwa Obrony Narodowej, nie ma tych zagrożeń, na które wskazywał Związek w trakcie tych dwudniowych spotkań;   

– odpowiedź na pismo z dnia 30 grudnia 2019 r. zostanie nam udzielona na piśmie;

– resort widzi potrzebę zmian i przygotowuje się do nich ale nastąpi to za 2-3 miesiące;

– działania ministerstwa w zakresie zmian będą realizowane w innej kolejności, gdyż ministerstwo chce, żeby sytuacja pracowników była jak najlepsza.

Na koniec podjęty został jeszcze temat spraw bieżących i interwencji oraz związanych z tym problemów, jednak z uwagi na upływ czasu zarezerwowanego na spotkanie (1 godzina) – kontynuacja tego tematu nastąpi w następnym  tygodniu. (MK)    

Z ostatniej chwili:

W dniu dzisiejszym do wszystkich organizacji związkowych skierowane zostało pismo Pełnomocnika MON Nr 1724/DSS z dnia 13 lutego 2020 r. dotyczące szkoleń pracodawców w zakresie współpracy ze związkami zawodowymi. Na potrzebę zorganizowania tych szkoleń wskazywaliśmy w ubiegłym roku, w trakcie czerwcowego spotkania z Ministrem Skurkiewiczem.

Wówczas poproszono nas, abyśmy przedstawili obszary zagadnień, które powinny się znaleźć w tematyce tych szkoleń. Zagadnienia te przedstawiliśmy jeszcze w lipcu ubiegłego roku ale dotychczas nie mieliśmy żadnej odpowiedzi w tym zakresie, stąd – na spotkaniu z Pełnomocnikiem MON w dniu 7 lutego b.r. –  podnieśliśmy tę kwestię. Byliśmy całkowicie zaskoczeni, gdy poinformowano nas, że szkolenia pracodawców są już realizowane.

Dzisiejsze pismo w tym zakresie jest więc niewątpliwie efektem podniesienia przez nas na spotkaniu kwestii braku informacji. Nie znamy ostatecznego kształtu zakresu tematycznego tych szkoleń, jednak pozostaje nam wierzyć, że przyniosą one oczekiwany efekt i współpraca pracodawców z zakładowymi organizacjami związkowymi ulegnie znaczącej poprawie. (MK)